Tembung garba yaiku salah satu tata bahasa Jawa yang banyak digunakan dalam percakapan sehari-hari oleh orang yang seumuran. Setiyanto (2007:93), menyatakan perngertian tembung garba adalah penggabungan dua kata menjadi satu sesuai dengan mood bicara atau kelenturan lidah orang Jawa, sehingga pada tembung garba tertentu ada pengubahan vokal. Untuk mengenal tembung garba, di bawah ini adalah contoh-contoh tembung garba beserta penjelasannya.
Daftar Isi
Pengertian Tembung Garba
Tembung garba adalah tembung yang berasal dari dua kata atau lebih yang digabung dan mengurangi jumlah suku katanya sehingga membentuk sebuah kata yang baru. Atau lebih singkatnya, tembung garba merupakan tembung yang terbentuk dari menyingkat dua kata atau lebih agar mudah dalam pengucapan dan lebih ringkas.
Tembung Garba Yaiku
Tembung garba yaiku tembung loro utawa luwih seng dirangkep dadi siji kanthi nyuda cacahing wanda. Tembung garba uga bisa diarani sandi. Biyasane tembung iki kanggo nyukupi guru wilangan ana ing tembang macapat.
Perbedaan Tembung Garba dengan Camboran
Pada tembung camboran, penggabungan dua kata tersebut tidak merubah huruf vokalnya, sedangkan pada tembung garba terdapa perubahan vocal dalam penggabungan kata. Dimana perubahan vocal ini terdapat rumus patennya dan tidak sembarangan.
Jenis dan Contoh Tembung Garba
Tembung garba terbagi menjadi empat macam. Pembagian empat kelompok ini bertujuan agar lebih mudah dipelajari maupun dipraktekkan.
Berikut adalah empat macam tembung garba beserta contoh contohnya lengkap.
1. Tembung Garba Lumrah
Tembung garba lumrah adalah dua kata yang digabung menjadi satu tanpa disertai adanya perubahan atau penambahan huruf.
Contoh / Tuladha Tembung Garba Lumrah :
- Aglis = age + gelis
- Dhemenyar = dhemen + anyar
- Jiwangga = jiwa + angga
- Kadya = kadi + kaya
- Kawindra = kawi + indra
2. Tembung Garba Sustrawan
Tembung garba sustrawan adalah dua kata yang digabung menjadi satu dengan menambahkan huruf “W” dan sedikit merubah kata.
Contoh / Tuladha Tembung Garba Sustrawan :
- Jalwestri = jalu + estri
- Kajwareng = kajuwara + ing
- Lumakweng = lumake + ing
- Nujwari = nuju + ari
- Melebweng = malebu + ing
3. Tembung Garba Sustra Ye
Tembung garba sustra ye adalah dua kata yang digabung menjadi satu dan menambahkan huruf “Y” dan juga sedikit merubah kata.
Contoh / Tuladha Tembung Garba Sustra Ye :
- Dupyarsa = dupi + arsa
- Kapyarsa = kapireng + arsa
- Kalyan = kalih + lan
- Lagyantuk = lagi + antuk
- Lagyaning = lagi + ning
4. Tembung Garba Warga Ha
Tembung garba warga ha adalah dua kata yang digabung menjadi satu dan menambahkan beberapa huruf.
Contoh / Tuladha Tembung Garba Warga Ha :
- Aneng = ana + ing
- Kalokeng = kaloka + ing
- Lebdheng = lebdha + ing
- Lumebeng = lumebu + ing
- Murbeng = murba + ing
Contoh Contoh Tembung Garba
- Araneki = arane + iki
- Bisconcat = bias + oncat
- Cariteng = carita + ing
- Dadyewuh = dadya + ewuh
- Dadyjat = dadi + ojat
- Doreng = dora + ing
- Jayeng = jaya + ing
- Karyenak = kari + enak
- Lumuheng = lumuh + ing
- Mahraja = maha + raja
- Maharsi = maha + resi
- Mahmeru = maha + meru
- Mring = mara + ing
- Mugyantuk = muga + antuk
- Munggwing = mungguh + ing
- Murweng = murwa + ing
- Narpati = nara + dipati
- Narendra = nara + indra
- Nateng = nata + ing
- Narpendah = narpa + endah
- Prawirotama = prawiro + utama
- Priyagung = priya + agung
- Priyangga = priya + angga
- Prameswari = parama + iswari
- Prapteng = prapta + ing
- Prawireng = prawira + ing
- Rajendra = raja + endra
- Ratwagung = ratu + agung
- Ratwelok = ratu + elok
- Saking = saka + ing
- Sarotama = sara + tama
- Sarwendah = sarwa + endah
- Sedyarsa = sedya + arsa
- Sing = saka + ing
- Sinom = isih + enom
- Sireku = sira + iku
- Sitinggil = siti + inggil
- Sugyarta = sugih + arta
- Sukeng = suka + ing
- Sumengkeng = sumengka + ing
- Sumbangsih = sumbang + asih
- Surendra = sura + endra
- Sureng = sura + ing
- Sutendra = suta + endra
- Tahteng = entah + mateng
- Taksyalit = taksih + alit
- Tankocap = tanpa + ucap
- Thukmis = bathuk + klimis
- Tumekeng = tumeka + ing
- Tumengku = tumeka + iku
- Tumengeng = tumenga + ing
- Tumujweng = tumuju + ing
- Wanodyayu = wanodya + ayu
- Waspadeng = waspada + ing
- Wirotama = wiro + utama
- Wulu = sewu + telu
- Yeku = ya + iku
Contoh Kalimat Tembung Garba
- Pak Dhe kalyan Bu Dhe menyang umah si mbah. ( Pak Dhe dengan Bu Dhe pergi ke rumah mbah.)
- Adik mulih saking sekolah . ( Adik pulang dari sekolah)
- Para sinom ing desaku padha kerja bhakti. ( Para pemuda di desa saya sedang kerja bakti)
Fungsi dan Kegunaan Tembung Garba
Tembung garba sering digunakan dalam percakapan sehari-hari, khususnya perbincangan antara orang yang seumuran atau lebih muda, yang sifatnya kiasan. Karena tembung ini kurang sopan bila ditujukan kepada orang yang lebih tua.
Tembung garba banyak ditemukan di berbagai tembang-tembang macapat. Tembung ini banyak digunakan untuk menyesuaikan agar sama dengan jumlah guru wilangan ditembung tembung macapat.
Demikianlah pengertian dan contoh tembung garba secara lengkap. Semoga artikel di atas dapat menjadi referensi dan membantu anda dalam menyelesaikan tugas………….